Steeds meer compost in de Vlaamse recyclageparken

Meer compost aangeboden op Vlaamse recyclageparken

Elk jaar sturen we een afzetenquête uit naar al onze leden verwerkers. Welke trends kunnen we destilleren op basis van de afzetcijfers van compost in 2019?  

Trend 1: De afzet van compost blijft op hetzelfde hoge niveau van de vorige jaren

De laatste jaren is de afzet van compost vrij stabiel en ligt de totale afzet (gft-compost en groencompost) ruim boven de 400.000 ton. De groenvoorziening is al jaar en dag de belangrijkste afzetmarkt van compost. Ook in 2019 neemt de groenvoorziening, met zijn 31 %, het grootste aandeel van de afzet in. Onder groenvoorziening hebben we de afzet naar tuinaannemers, particulieren en groendiensten van steden en gemeenten gebundeld. Daarnaast gaat 20 % naar de teelaardeproductie en 15 % naar potgrondfabrikanten. De compost die via deze twee laatste afzetmarkten verkocht wordt, komt meestal ook in de tuinen en parken terecht, weliswaar na een tussenstap. De potgrondfabrikanten mengen de compost tot gemengde organische bodemverbeterende middelen of potgrond. De compost belandt via tuincentra, doe-het-zelf-winkels, siertelers, handelaars … daarna bij de particulieren, tuinaannemers en groendiensten. 

Afzetmarkten compost 2019
Figuur 1. Afzetmarkten compost 2019
Evolutie van de afzet van Vlaco-compost (periode 1998-2019) met trendlijnen
Figuur 2. Evolutie afzet Vlaco-compost |  Legende: r: afzet totaal, o: afzet gft-compost, g: afzet groencompost 

 

Trend 2: Vlaco-potgrond: perfect voorbeeld van een product op maat

Vlaco potgrondBij Vlaco zijn we fan van producten op maat. We maken het de gebruikers gemakkelijk door producten aan te bieden voor specifieke en afgelijnde toepassingen. Het mengen van compost in potgrond is een mooi voorbeeld van de productdifferentiatie die we nastreven. 

Compostproducenten opteren er voor om compost af te zetten naar potgrondfabrikanten of om zelf Vlaco-potgrond te maken. In beide gevallen worden er extra inspanningen geleverd om een premium potgrondcompost te maken. Die is extra nagerijpt, heeft een zo laag mogelijke pH en EC en is mooi fijn afgezeefd. 
Sommige composteerders gaan nog een stapje verder en maken compost van zuiver snoeihout. Deze potgrondcompost kan, omwille van vooral de lagere EC, extra veel turf vervangen en is ook op vlak van duurzaamheid top. Ontdek hier alles over Vlaco-potgrond

 

Trend 3: Gft-compost vindt voornamelijk zijn weg naar de groenvoorziening

Als we nog even inzoomen op de gft-compost, zien we dat gft-compost voornamelijk zijn weg naar de groenvoorziening vindt. Particulieren, tuinaannemers en groendiensten kopen samen ongeveer 50 % van de gft-compost. Ongeveer 25 % wordt als teelaarde in de groenvoorziening afgezet. In totaal vindt drie vierde van de gft-compost zijn weg naar tuinen en parken.

Figuur: Afzetmarkt compost 2019: opsplitsing van marktsegment groenvoorziening
Figuur 3. Afzetmarkt compost 2019: opsplitsing van marktsegment groenvoorziening
Afzetmarkten gft en groencompost 2019
Figuur 4. Afzetmarkten gft- en groencompost voor 2019

 

Trend 4: De laatste jaren fluctueren afzetcijfers minder naar gelang het seizoen

Compost verkoopt niet elk seizoen even vlot. De typische piek voor de verkoop ligt in het voorjaar. In april en mei is er vaak geen stock. Soms worden dan wachtlijsten aangelegd. In het najaar is er vaak nog een tweede piek in de verkoop. 

Ongeveer 10 jaar geleden, waren er jaarlijks periodes dat er grote overschotten aan compost waren. De laatste jaren komt dit minder voor. Gelukkig maar, want een composteerterrein dat overvol ligt, kent een beperktere verwerkingscapaciteit en er is ruimte nodig om de kwaliteit te kunnen blijven garanderen. 

Om compost goed af te kunnen blijven zetten, is het belangrijk dat er voldoende zuiver groen- en gft-afval selectief ingezameld wordt. Kwaliteit is immers het sleutelelement in het sluiten van de biologische kringloop. We moeten dus blijven inzetten op sensibiliseren van de burgers om zo goed mogelijk te sorteren.
 


Trend 5: We zien een toename van afzet van compost in de land- en tuinbouw

Ten opzichte van onze buurlanden, is er in Vlaanderen weinig afzet naar landbouw. Dit heeft verschillende oorzaken. Toch zien we de laatste jaren een positieve trend: de afzet naar landbouw ligt de laatste 2 jaar rond de 20 %, terwijl de afzet de jaren daarvoor schommelde rond de 12 à 13 %. 

We lijsten enkele belangrijke elementen op: 

  • Vlaanderen heeft bij het opstarten van de compostering in de jaren 90 onmiddellijk beseft dat recyclage hand in hand moet gaan met kwaliteit en ondersteuning van de afzet van de compost. Daarom is Vlaco ook opgericht. Met succes als je de afzetcijfers bekijkt. Vlaco koos samen met de composteerders bewust om voor de compost nieuwe afzetmarkten uit te bouwen. Zo komt de compost zo weinig mogelijk in concurrentie met dierlijke mest in de landbouw. Vandaar ook de relatief lage afzet naar landbouw. Van bij het begin zijn strenge kwaliteitseisen vastgelegd en gerealiseerd. Zo staat onze Vlaamse compost al jaren aan de top van Europa.
  • Naast de bewuste keuze om op andere afzetmarkten in te zetten, is er ook de strenge mestwetgeving. Deze vormt een sterke belemmering voor het gebruik van compost in de landbouw. De laatste jaren zien we gelukkig meer interesse vanuit de landbouw naar Vlaco-compost. De landbouwers beseffen dat compost een uitstekende bodemverbeteraar is en hun kan helpen de bodems vruchtbaar te houden of terug te maken. Dat beseft ook de wetgever. Er zijn extra mogelijkheden voor toepassing van compost doordat een gedeelte van de fosfor is vrijgesteld. De vele onderzoeken, presentaties, infomomenten van Vlaco en andere organisaties werpen hun vruchten af. Ontdek hier de 7 bewezen voordelen van compostgebruik
Evolutie afzet compost in land- en tuinbouw (periode 2010-2019)
Figuur 5. Evolutie afzet compost in land- en tuinbouw (periode 2010-2019)

 

Trend 6: 15 jaar geleden werd er nog heel veel compost gratis weggeven. Nu is dat een uitzondering. Een trend die wij zeker aanmoedigen

De gemiddelde verkoopprijs voor compost in Vlaanderen bedraagt 3,2 euro/ton. Er is een grote variatie tussen bedrijven te zien, gaande van gratis tot een gemiddelde verkoopprijs van 8,5 euro/ton.

15 jaar geleden werd er nog heel veel compost gratis weggeven. Dat ondermijnt echter de inspanningen van composteerders en Vlaco om een kwaliteitsvol product met een positief imago af te leveren. Als iets gratis is, wordt het vaak als waardeloos ervaren. Gelukkig is compost nu meestal betalend, op enkele uitzonderingen na. 

De compostprijs varieert bij iedere producent ook in functie van de afnemer of de gekochte hoeveelheid. Een particulier die een zakje compost of een aanhangwagentje compost komt halen betaalt uitgedrukt per ton uiteraard meer dan een potgrondfabrikant die jaarlijks honderden tonnen compost afneemt. Sommige producenten laten hun prijzen ook nog variëren in functie van de seizoenen. Een kwestie van vraag en aanbod: compost is dan het duurst tijdens de piekverkoop in het voorjaar en het najaar. 

De compostprijs is nog altijd geen correcte weerspiegeling van de werkelijke waarde van compost. De externe kosten en baten zijn immers niet meegenomen in de compostprijs. Het gebruik van compost heeft een positief effect op heel wat chemische, fysische en biologische bodemeigenschappen en zorgt zo voor een betere plantengroei en in sommige gevallen ook voor een meeropbrengst. Een betere bodemstructuur heeft een gunstig effect op erosie en waterhuishouding, twee belangrijke uitdagingen voor de Europese maatschappij de komende jaren.

Trend 7: Steeds meer compost in de Vlaamse recyclageparken

Het overgrote gedeelte van de compost wordt in bulk bij de klanten geleverd of door de klant afgehaald. In het kader “meer compost op maat” promoot Vlaco ook het aanbieden van compost op verschillende manieren: bulk, bigbags, zakken, op recyclageparken, … De compost moet makkelijk beschikbaar zijn voor de gebruikers.

Uit onze jaarlijkse bevraging blijkt dat als een bedrijf compost in zakken aanbiedt, het aandeel in zakken gemiddeld 2 % van zijn afzet bedraagt (variatie van 0,1 % tot 3,8 %). Ook bij bigbags is dit gemiddeld genomen ongeveer 2 % van de afzet (variatie van 0,2 % tot 4,5 %).

Mede onder invloed van de  Vlaco-actie ‘Compost op recyclageparken’ bieden de laatste jaren meer en meer recyclageparken compost aan. Dit aanbod helpt bij het lokaal sluiten van de biologische kringloop. Mensen brengen groenafval naar het recyclagepark en nemen compost terug mee. 

> Ontdek hier alles over Vlaco-compost

 

>> Terug naar het jaarverslag 2019